بایسته‌ها و اقتضائات مواجهۀ سینمای ایران با محیط زیست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. bikaranlou@ut.ac.ir

10.22083/ssa.2023.168035

چکیده

ایران با مشکلات و مسائل زیست‌محیطی متعددی مواجه است که رفع یا کاهش شدت آنها نیازمند نقش‌آفرینی نهادهای گوناگونی از جمله سینما است. هدف از این پژوهش، تبیین چگونگی مواجهۀ سینمای ایران با مسائل و مشکلات زیست‌محیطی کشور است. پرسش‌های پژوهش، عبارتند از: «مهم‌ترین مسائل زیست‌محیطی ایران کدامند و الزامات مواجهۀ سینما با آنها چیست؟» و «به‌منظور حساس‌تر شدن مردم یا سیاست‌گذاران به مسائل زیست‌محیطی، سینمای روایی، زمینه و فضای مناسب‌تری برای پرداختن به موضوعات و مسائل زیست‌محیطی دارد یا سینمای مستند؟». تحقیق در رویکرد نظری، به برساخت‌گرایی اجتماعی، متکی است. برساخت‌گرایی اجتماعی، نقش عوامل طبیعی و محیط زیستی را انکار نمی‌کند، بلکه تأکید می‌کند که میزان و نحوۀ این تأثیر، بستگی به برساخت انسان دارد. به‌منظور دستیابی به دریافتی تحلیلی از نوع مواجهۀ سینما با این مسائل، مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با 15 نفر از خبرگان دارای رویکردهای نظری و تخصصی مختلف صورت گرفته است. با تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها، 15 مضمون محوری استخراج شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد دستیابی به زیبایی‌شناسی محیط زیست و نیز احتراز از رویکرد سفارشی به محیط زیست (در برابر رویکرد جوششی) از مهم‌ترین الزامات سینما برای مواجهه با مسائل زیست‌محیطی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Necessities of Iranian Cinema's Encounter with the Environment

نویسنده [English]

  • ََAbdollah Bicharanlou
Assistant Professor, Department of Communication, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Iran has been facing numerous environmental problems, including air pollution, drought, lack of water in some provinces and deforestation in some other regions. Overcoming these major environmental problems and issues needs the participation of different organizations and institutions, including the cinematic institution. The aim of this paper is to describe how Iranian cinema confronts the environmental issues and problems of the country. The paper questions include: what are the most important environmental problems and issues in Iran, and what are the necessities of dealing cinema and filmmakers with these problems and issues? To make people and policy makers more sensitive to environmental problems and issues, narrative cinema gives more opportunities and paves the way or the documentary cinema? The research theoretical approach is inclined theoretical social constructivism. Social constructionism does not deny the role of natural and environmental factors, but emphasizes that the extent and manner of this influence depends on human construction. The method of the research is qualitative. Thus, to analyze the cinema dealing with environmental problems and issues, semi-structured interviews with 15 experts in different fields were implemented. By analyzing the data gathered through interviews, 15 main themes are extracted. The research findings show that concentration on environmental aesthetics and avoidance of a bespoken approach to the environment (versus endogenous approach) are the most important necessities of cinema for dealing with environmental problems and issues in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Iranian Cinema
  • The environment
  • Narrative film
  • Documentary Film
اسدی، زهرا (1397). «به‌کارگیری تکنولوژی‌های ارتباطات و اطلاعات در راستای دستیابی به توسعه پایدار محیط زیست ایران: مطالعه نگرش فعالان محیط زیست و شهروندان»، رسالۀ دکتری تخصصی رشتۀ علوم ارتباطات اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران.
ایلنا (1399)، «رئیس سازمان محیط‌زیست در گفت‌وگو با ایلنا: امسال ۲۵ هزار هکتار از مراتع و جنگل‌ها در آتش سوخت»، بازیابی در خرداد 1400، قابل دسترسی در:
بک، اولریش (۱۳۷۹). جامعۀ خطر، به سوی مدرنیته‌ای نوین، ترجمۀ رضا فاضل و مهدی فرهمندنژاد، تهران: نشر ثالث.
ریتزر، جرج (1395). جهانی شدن (بایسته‌ها)، ترجمۀ عسگر قهرمان‌پور، تهران: چاپخش.
ستوده، احد و فرزام پوراصغر سنگاچین (1389). «بررسی گزارش‌های شاخص‌های پایداری و عملکرد محیط زیست در سالهای 2005، 2006 و 2008 و جایگاه ایران»، محیط زیست و توسعه، 1 (1): 72- 51.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر؛ بیژن تفضلی و رضا صدقی‌چوکانلو (1387). «تحلیل گفتمان سیاسی رسانه‌ها»، علوم سیاسی، دورۀ 11، شمارۀ متوالی 42: 94-65.
سینگر، پیتر (1388). یک جهان: اخلاق جهانی‌شدن، ترجمۀ محمد آزاده، تهران: نشر نی.
شریفی، زینب (1395). رسانه‌ها و توسعة پایدار؛ تبیین مؤلفه‌های روزنامه‌نگاری محیط زیست و ارائة مدل مطلوب برای مطبوعات ایران از نگاه استادان ارتباطات و محیط زیست، مدیران و فعالان محیط زیست، رسالۀ دکتری تخصصی رشته علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران.
صالحی، صادق و زهرا پازوکی‌نژاد (1396). جامعه و تغییرات آب و هوا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
غلامی، فرزاد (1398). اینترنت و ارتباطات زیست‌محیطی: مطالعه برساخت مسئله آب ایران در رسانه‌های اجتماعی، رسالة دکتری تخصصی رشته علوم ارتباطات اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران.
گل‌محمدی، احمد (1392). جهانی‌شدن، فرهنگ و هویت، تهران: نشر نی.
لاتور، برونو (1397). «برونو لاتور: ما هرگز مدرن نبوده‌ایم»، ترجمة علی برزگر، قابل دسترسی در:
https://tarjomaan.com/interview/8997
میرفخرایی، تژا (1383). فرایند تحلیل گفتمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
مک دانل، دایان (1380). مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان، ترجمۀ حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
هانیگن، جان (1393). جامعه‌شناسی محیط زیست، ترجمۀ صادق صالحی، تهران: انتشارات سمت با همکاری دانشگاه مازندارن.
یورگنسن ماریان و لوئیز فیلیپس (۱۳۸۹). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
 
Chellaney, Brahma (2013). Water, Peace, and War Confronting the Global Water Crisis, Maryland: Rowman and Littlefield Publishers.
Choi, J. and R. Maliangkay (2015). K-pop-The International Rise of the Korean Music Industry, Milton: Routledge.
Environmental Performance Index (EPI) (2020). Available at: https://epi.yale.edu
Ingram, David (2013). "the Aesthetics and Ethics of Eco-film Criticism" in Tephen Rust, Salma Monani, and Sean Cubitt (eds), Ecocinema, Theory and Practice, Milton: Routledge
Kim, J. Y. (1997). Rethinking media flow under globalization: Rising Korean Wave and Korean TV and film policy since 1980s, Warwick Research Archive Portal.
سایت‌ دریافت فیلم
بازیابی فیلم‌ها در مهر 1399 https://www.imdb.com