تحلیل بصری نگاره‌های نسخه خطی تاریخ جهانگشای جوینی با رویکرد نشانه‌‎شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه موسیقی، دانشکده موسیقی، دانشگاه هنر تهران تهران،، ایران

2 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

10.22083/ssa.2023.394567.1010

چکیده

 تاریخ جهانگشای جوینی یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی و ادبی است که به زبان فارسی دربارۀ تاریخ مغول، خوارزمشاهیان و اسماعیلیان الموت نوشته شده است. هدف این پژوهش، تحلیل بصری نگاره‌های نسخه خطی تاریخ جهانگشای جوینی، با رویکرد نشانه ‎‌‌‌‌شناسی است. سؤال‌های این پژوهش به این شرح است: 1. نگاره‌های نسخه مصور تاریخ جهانگشای جوینی دارای چه ویژگی‌های بصری و عناصر ساختاری است؟ 2. این عناصر از چه نوع ساختار نشانه‎ای برخوردارند؛ به­عبارتی عملکرد ­رویکرد نشانه‎شناختی در آثار مورد مطالعه چگونه است؟ روش پژوهش در این تحقیق توصیفی ‎ـ‎ تحلیلی است و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بررسی و تحلیل بصری نگاره‌های موجود در نسخه خطی تاریخ جهانگشای جوینی که در کتابخانه ملی فرانسه نگه‌داری می‌شود، انجام شده است. تعداد این نگاره‌ها شش نگاره بوده که در مکتب شیراز کار شده است. پژوهش حاضر، بر اساس رویکرد نشانه‎شناسی، درپی تحلیل بصری نگاره‌های موجود در این نسخه است. در این پژوهش، ابتدا نگاره‌های جامعه نمونه با استفاده از کارت مشاهده محقق‎ساخته، مورد بررسی قرار گرفتند. سپس داده‌‌های به دست آمده از کارت مشاهده، پس از تبدیل به جدول‌، توصیف و تحلیل شدند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در نگاره­های نسخه تاریخ جهانگشا، نشانه­ های تصویری در شش دسته طبقه‌بندی شده ­اند. به‎طور‎کلی عناصر تصویری به صورت نمایه ­ای و شمایلی هستند که از نشانه طبیعی و فیگوراتیو تشکیل شده است و از نشانه انتزاعی ناشبیه­ ساز استفاده نشده­ است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Visual analysis of the illustrations of Jahangushay -E- Juvayni's history manuscript with a semiotics approach

نویسندگان [English]

  • farnaz khiabani 1
  • Sareh Malaki 2
1 Department of Music, Faculty of Music, Tehran University of Arts, Tehran, Iran
2 Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Jahangushay -E- Juvayni's history is one of the most important historical and literary works that was written in Persian by Ata-Malek Juvayni about the history of the Mongols, the Khwarazm shahs and the Ismailis of Alamut until 655 AH. The purpose of this research is about a visual analysis of the manuscripts of Jahangushay -E- Juvayni's history manuscript with a semiotics approach. The questions of this research are as: 1. What visual features and structural elements do the illustrations of Jahangushay-E-Juvayni’s history have? 2. How is the visual analysis of the illustrated version of Jahangushay-E-Juvayni’s history manuscript with a semiotics approach? The target community in this research is the illustrations in the manuscript of Jahangushay -E- Juvayni's history, which is kept in the National Library of France. There are six pictures that have been worked in the painting school of Shiraz. The current research, based on a semiotics approach, seeks to visually analyze the images in the edition. This research is theoretical in terms of purpose and descriptive-analytical in nature. At first, the pictures of the sample community were examined using the observation card made by the researcher, and then the data obtained from the observation card were described and analyzed after being converted into the chart. The result of this research shows that in the illustrations of Jahangoshah's version of history, visual signs are classified into six categories. In general, the image elements are indexical and symbolic, which consists of natural and figurative signs, and abstract symbols are not used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ata-Malek Juvayni
  • Jahangushay History
  • Miniature
  • Semiotics
منابع و مأخذ
اثنی‎عشری، نفیسه (1399). «تحلیل نشانه­شناسی تصویر ناصرالدین شاه بر سطح نخستین اسکناس ایران (به­ مثابه یک متن
تصویری و بعدی نوین از ابعاد گرافیک ایران)». مبانی نظری هنرهای تجسمی، 9، 134-143.
اکبری گلزار، مهدی، زائری، قاسم (1399). «بازنمایی تصویر زن در فیلم شبی که ماه کامل شد (کاربست تحلیل روایت و نشانه‎شناسی رولان بارت)»، زن در فرهنگ و هنر، 3، 349-367.   DOI: 10.22059/JWICA.2021.306267.1457
استینسون، اوکویرک و کایتون، ویگ. بون (1390). مبانی هنر نظریه و عمل. مترجم: محمدرضا یگانه‎دوست. تهران: انتشارات سمت.
پاکباز، رویین (1398). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: انتشارات زرین و سیمین.
پهلوان، فهیمه (1387). ارتباط تصویری از چشم‌انداز نشانه‌شناسی. تهران: دانشگاه هنر.
چندلر، دانیل (1387). مبانی نشانهشناسی. مترجم: مهدی پارسابب. تهران: سوره مهر.
سجودی، فرزان (1383). نشانه­های کاربردی. تهران: نشر قصه.
سلیمانی کوشکی، محمودرضا، صدرالدین طاهری و زینب صابر (1398). «تحلیل روایت‎شناختی نگاره «برتخت‎نشستن اسکندر» در شاهنامه بزرگ ایلخانی، بر پایه الگوی نشانه‎شناختی اجتماعی تصویر». روایتشناسی، 6 (3)، 261-292.
ملکی، قدریه و فرنوش شمیلی (1401). «تحلیل عناصر تصویری نقاشی‎های منتخب از صادق تبریزی با رویکرد نشانه­شناسی». نگارینه هنر اسلامی، 9 (24)، 5-28. DOI: 10.22077/NIA.2023.5220.1597
 
Atkin, Albert. (2008). “Peirce’s Final Account of Signs and the Philosophy of Language Transactions of the Charles”,S, Peirce. Society, Vol.44, No.1.
Prosser, J. and Loxley, A. (2008), Introducing Visual Methods. Retrived Jun 2015 from: http://eprints.ncrm.ac.uk/420/1/MethodsReviewPaperNCRM-010.pdf